Trong quá trình vận hành doanh nghiệp, rất nhiều nhà lãnh đạo vẫn nhầm lẫn giữa chiến lược và chiến thuật. Kết quả tai hại là nhân sự bận rộn suốt ngày nhưng doanh thu vẫn dậm chân tại chỗ. Đây là dấu hiệu điển hình của việc thực thi tốt nhưng thiếu định hướng, có chiến thuật nhưng chưa có chiến lược. Việc hiểu rõ và kết hợp nhuần nhuyễn giữa chiến lược và chiến thuật chính là chìa khóa để doanh nghiệp không chỉ tồn tại mà còn bứt phá.
Bài viết của CEO360 dưới đây phân tích rõ bản chất của hai khái niệm, cách áp dụng thực tế và những sai lầm thường gặp.
Chiến lược và chiến thuật là gì?
Chiến lược là kế hoạch tổng thể, dài hạn định hướng mục tiêu lớn và phân bổ nguồn lực, trong khi chiến thuật là các hành động, phương pháp cụ thể, ngắn hạn được dùng để triển khai chiến lược đó; chiến lược là “cái gì” và “tại sao,” còn chiến thuật là “làm thế nào” để đạt được mục tiêu, chúng bổ trợ chặt chẽ nhau để thành công. Thiếu chiến lược, chiến thuật sẽ vô định hướng; thiếu chiến thuật, chiến lược chỉ là lý thuyết suông.
Hiểu một cách súc tích nhất:
- Chiến lược: Xác lập hướng đi dài hạn, mang tính tổng thể và bền vững.
- Chiến thuật: Cách triển khai cụ thể trong ngắn hạn, có thể linh hoạt biến đổi theo từng giai đoạn.
Phân biệt rõ hai cấp độ giúp tăng hiệu quả quản trị và tránh lãng phí nguồn lực.
Định nghĩa Chiến lược
Chiến lược là định hướng dài hạn của tổ chức, là câu trả lời cho câu hỏi “Doanh nghiệp muốn đi đâu?” và “Làm thế nào để tạo ra lợi thế bền vững?”.
Chiến lược có thể ví như con thuyền chọn hướng ra khơi. Nếu hướng đi đúng, gió sẽ hỗ trợ và con thuyền tiến nhanh. Nếu hướng đi sai, dù nỗ lực chèo lái đến đâu cũng khó đạt kết quả.
Đặc điểm của chiến lược:
- Dài hạn (thường 3–5 năm).
- Định vị rõ ràng.
- Ít thay đổi và mang tính toàn công ty.
Một chiến lược hiệu quả cần hội tụ đủ 3 yếu tố:
- Tầm nhìn & Sứ mệnh: Đích đến cuối cùng là gì? (Ví dụ: Trở thành Top 1 thị phần sữa hạt tại Việt Nam vào năm 2030).
- Lợi thế cạnh tranh: Vũ khí bí mật nào giúp doanh nghiệp khác biệt so với đối thủ? (Công nghệ độc quyền, nguồn nguyên liệu sạch, hay dịch vụ khách hàng 5 sao?).
- Phạm vi chiến lược: Doanh nghiệp sẽ phục vụ ai và từ chối phục vụ ai? Việc biết “nói không” với những cơ hội không phù hợp cũng quan trọng như việc nắm bắt cơ hội.
Ví dụ:
Một thương hiệu sữa hạt xây dựng chiến lược phát triển giai đoạn 2025–2030 dựa trên ba trụ cột cốt lõi:
- Tầm nhìn & Sứ mệnh: Trở thành thương hiệu sữa hạt dẫn đầu thị phần tại Việt Nam vào năm 2030, với sứ mệnh mang đến sản phẩm thuần tự nhiên, an toàn và tốt cho sức khỏe gia đình Việt.
- Lợi thế cạnh tranh: Công nghệ ép lạnh độc quyền giữ trọn dưỡng chất, kết hợp chuỗi nguyên liệu sạch có chứng nhận quốc tế=> Đối thủ khó sao chép trong ngắn hạn.
- Phạm vi chiến lược: Tập trung phục vụ nhóm khách hàng trung – cao cấp quan tâm đến sức khỏe và dinh dưỡng, đồng thời chủ động “nói không” với phân khúc giá rẻ để tránh cạnh tranh trực diện và bảo vệ định vị thương hiệu.
Tìm hiểu thêm: Chiến lược là gì? Cách xây dựng chiến lược doanh nghiệp
Định nghĩa Chiến thuật
Chiến thuật là những hành động, phương pháp, và kế hoạch cụ thể được sử dụng để thực thi các mục tiêu nhỏ hơn trong một chiến lược tổng thể.
Chiến thuật giống như cách chèo, cách đón gió, cách xoay lái để con thuyền tiến nhanh hơn.
Đặc điểm của chiến thuật:
- Ngắn hạn (tháng – quý).
- Có thể thay đổi linh hoạt.
- Gắn với từng phòng ban hoặc nhóm.
Một chiến thuật hoàn chỉnh cần những yếu tố:
- Mục tiêu ngắn hạn cần đạt trong thời gian ngắn (tuần, tháng hoặc quý), gắn trực tiếp với mục tiêu chiến lược.
- Danh sách những việc phải làm, mô tả rõ từng bước để đảm bảo thực thi đúng và đủ.
- Xác định nguồn lực phụ trách và kênh triển khai.
- Chỉ số đo lường để đánh giá hiệu quả chiến thuật.
- Thời gian thực hiện và các mốc kiểm tra.
- Quy tắc thay đổi, mở rộng hoặc dừng chiến thuật nếu không hiệu quả.
- Kết quả kỳ vọng cuối cùng, gắn chặt lại với chiến lược.
Ví dụ:
Một thương hiệu thời trang triển khai loạt chiến thuật ngắn hạn nhằm thúc đẩy doanh số quý như sau:
- Đặt mục tiêu tăng 20% lượng đơn hàng trong 30 ngày
- Lựa chọn hoạt động triển khai gồm chạy quảng cáo Facebook theo từng nhóm đối tượng, mở kênh TikTok Shop quảng bá bộ sưu tập đang bán chạy.
- Sử dụng nguồn lực marketing sẵn có và được đo lường thông qua các chỉ số KPI như tỷ lệ chuyển đổi, chi phí mỗi đơn hàng và doanh thu theo kênh.
- Triển khai tổ chức livestream giới thiệu sản phẩm và tối ưu SEO Ecommerce nếu không đạt được kết quả kỳ vọng sau 2 tuần.
Phân biệt chiến lược và chiến thuật
Có thể thấy rõ sự khác biệt của chiến lược và chiến thuật ở những điểm sau:
| Tiêu chí | Chiến lược | Chiến thuật |
| Bản chất | Kế hoạch tổng thể, định hướng “Làm cái gì?” (What) và “Tại sao?” (Why). | Hành động cụ thể, giải quyết câu hỏi “Làm như thế nào?” (How) và “Khi nào?” (When). |
| Mục tiêu | Định hướng dài hạn (3 – 5 năm hoặc hơn). | Kết quả ngắn hạn (Tuần, Tháng, Quý). |
| Phạm vi | Toàn diện, ảnh hưởng đến toàn bộ tổ chức. | Cục bộ, tập trung vào từng phòng ban, dự án. |
| Tính ổn định | Ổn định, khó thay đổi. | Linh hoạt, dễ dàng điều chỉnh theo thực tế. |
| Phụ trách | Lãnh đạo cấp cao (HĐQT, CEO). | Quản lý cấp trung, nhân viên thực thi. |
| Trọng tâm | Làm đúng việc. | Làm việc đúng cách. |
Nếu chiến lược là chọn đúng trận đánh, thì chiến thuật là cách dàn quân, sử dụng vũ khí và phối hợp tác chiến để giành thắng lợi.
Chiến lược không có chiến thuật chỉ là ảo mộng. Chiến thuật không có chiến lược chỉ là sự hỗn loạn và lãng phí nguồn lực.
Cụ thể, khi doanh nghiệp chỉ tập trung vào 1 trong 2, hoạch định chiến lược hoặc chiến thuật, thì thường rơi vào 2 trường hợp sau.
Có chiến lược, thiếu chiến thuật: Lãnh đạo kiểu “tháp ngà trên mây”
Nhiều nhà lãnh đạo đặt ra những chiến lược rất vĩ mô như “dẫn đầu thị trường”, nhưng lại không hề có chiến thuật, kế hoạch hành động cụ thể cho tuần – tháng – quý sau.
Chiến lược nằm trên giấy, doanh nghiệp vẫn loay hoay với lối mòn và nhân sự thì bắt đầu đặt ra câu hỏi: “Đây có phải là nơi nên gắn bó lâu dài?”
Nhiều chiến thuật, không chiến lược: Bận rộn nhưng không hiệu quả
Đây cũng là một cái bẫy rất phổ biến. Thấy đối thủ chạy quảng cáo kênh A, mình cũng chạy. Thấy họ ra sản phẩm B, mình cũng vội vã ra mắt sản phẩm tương tự.
Kết quả là nguồn lực bị dàn trải, nhân viên kiệt sức, chi phí tăng cao nhưng không tạo ra được lợi thế cạnh tranh khác biệt. Điều này giống như một đội quân cứ liên tục xông vào các trận đánh nhỏ lẻ mà không biết mục tiêu cuối cùng là chiếm thành trì nào.
Xem thêm bài viết: Chiến lược sản phẩm: Hướng dẫn xây dựng định hướng hiệu quả cho doanh nghiệp
Tại sao nhiều chủ doanh nghiệp, cấp quản lý vẫn nhầm lẫn?
Khi không phân biệt chiến lược và chiến thuật rõ ràng, CEO thường bị cuốn vào vi quản lý (micromanagement), loay hoay giám sát từng đầu công việc vụn vặt của nhân sự mà quên mất nhiệm vụ tối thượng là tìm kiếm thị trường mới hay cải tiến mô hình kinh doanh.
Vậy lý do gì khiến cho nhiều người dễ nhầm lẫn hai khái niệm này tới vậy?
1. Áp lực sinh tồn và tư duy “Ăn xổi”
Văn hóa kinh doanh của nhiều SME Việt Nam xuất phát từ mô hình hộ gia đình, quen với kiểu “buôn bán nhỏ lẻ”. Chúng ta giỏi ứng biến (chiến thuật) – thấy trời mưa thì bán áo mưa, thấy trời nắng nóng thì bán nước mía. Điều này giúp doanh nghiệp sống sót qua ngày đoạn tháng, nhưng lại là rào cản chí mạng khi muốn mở rộng quy mô.
2. Cái bẫy của sự “Hữu hình” và “Vô hình”
Chiến thuật thường rất cụ thể, hữu hình: Một chiến dịch quảng cáo, một buổi livestream, một đợt giảm giá. Khi thực hiện, nhà quản lý thấy ngay sự bận rộn, thấy ngay doanh số nhảy múa, tạo ra cảm giác “đang làm việc hiệu quả” (Dopamine hit).
Khác với chiến thuật, chiến lược lại mang tính trừu tượng, vô hình, không đem lại hiệu ứng ngay lập tức. Với nhịp diễn biến thị trường chóng mặt, các lãnh đạo dễ bị cuốn theo các mục tiêu trước mắt mà bỏ quên “điểm mù” là chiến lược tổng thể, dài hạn.
3. Sự chồng chéo vai trò
Tại nhiều doanh nghiệp, người sáng lập (Founder) vừa là người vạch định hướng (CEO), vừa là người trực tiếp bán hàng (Sales Manager) hay làm kỹ thuật (Tech Lead).
Khi một người phải đội quá nhiều chiếc mũ cùng lúc, ranh giới giữa việc “nghĩ” (Chiến lược) và “làm” (Chiến thuật) bị xóa nhòa. Họ thường giải quyết vấn đề sự vụ hàng ngày và gọi đó là điều hành chiến lược.
Lời khuyên cho nhà quản lý
Để thoát khỏi sự nhầm lẫn này đó là hãy luôn tự đặt một câu hỏi kiểm chứng (“Litmus test”):
“Nếu tôi thay đổi điều này, tôi có phải thay đổi toàn bộ cấu trúc kinh doanh không, hay chỉ thay đổi cách làm?”
- Nếu câu trả lời là Có, đó là Chiến lược. (Ví dụ: Chuyển từ bán lẻ sang bán buôn).
- Nếu câu trả lời là Không, đó là Chiến thuật. (Ví dụ: Chuyển từ chạy quảng cáo Google sang Facebook).
Quy trình xây dựng chiến lược và chiến thuật cho doanh nghiệp
Để đồng bộ hóa chiến lược và chiến thuật, có một bản kế hoạch tổng thể và chi tiết cho doanh nghiệp, lãnh đạo cần triển khai xây dựng chiến lược trước, sau đó tiếp tục triển khai các chiến thuật tạo “đòn bẩy tăng trưởng”.
Bước 1: Xác định mục tiêu trọng tâm 3–5 năm
Một chiến lược đúng cần trả lời ba câu hỏi cốt lõi:
- Doanh nghiệp sẽ phục vụ nhóm khách hàng nào?
- Lợi thế cạnh tranh nào giúp doanh nghiệp đứng vững?
- Nguồn lực nào cần được ưu tiên nhất?
Bước 2: Xác định phân khúc
Trong phiên chợ đông, mỗi người bán phải chọn đúng sạp để không cạnh tranh sai phân khúc. Doanh nghiệp cũng vậy: chiến lược luôn là câu chuyện chọn đúng việc, không phải làm thật nhiều việc.
Chiến lược tốt cần có 3 yếu tố:
- Tập trung một phân khúc rõ ràng.
- Tạo định vị khách hàng dễ ghi nhớ.
- Đặt đúng ưu tiên theo từng giai đoạn phát triển.
Bước 3: Chuyển chiến lược thành OKR
OKR (Objectives & Key Results) là cầu nối giữa chiến lược và thực thi:
- Objective: Mục tiêu lớn theo quý.
- Key Results: 3–5 kết quả định lượng cuối cùng.
- Initiatives: Danh sách chiến thuật hỗ trợ hoàn thành Key Results.
Bước 4: Chọn 3 chiến thuật quan trọng nhất mỗi quý
Việc dàn trải quá nhiều chiến thuật khiến doanh nghiệp mất tập trung. Quy tắc 3 chiến thuật ưu tiên dựa trên:
- Tác động lớn nhất đến mục tiêu.
- Thời gian triển khai hợp lý.
- Khả năng đo lường rõ ràng.
Bước 5: Đo lường hiệu quả chiến thuật
- KPI tuần: kiểm soát tiến độ.
- Dashboard tháng: quan sát chỉ số tổng hợp.
- Họp định kỳ: đánh giá và điều chỉnh.
Ví dụ thực tế: Doanh nghiệp Việt Nam làm đúng & sai như thế nào?
Đúng chiến thuật, sai chiến lược
Một cửa hàng cà phê đặt tại khu văn phòng nhưng lại xây dựng chiến lược phát triển theo phong cách cá tính, chú trọng không gian chụp ảnh. Trong suốt 6 tháng, cửa hàng triển khai rất nhiều chiến thuật: chạy quảng cáo ưu đãi Happy Hour, hợp tác với các app giao hàng, tổ chức mini game thu hút lượt check-in. Tuy nhiên, doanh thu vẫn thấp bởi chiến lược chọn phân khúc thiếu khôn ngoan ngay từ đầu:
- Tệp khách trẻ yêu thích quán nhưng lượng khách không đông do ít trường học xung quanh.
- Tệp chính nhắm đến là khách văn phòng lại không cảm nhận được tín hiệu “đây là nơi dành cho mình”. Họ thích không gian yên tĩnh, chất lượng đồ uống ổn định và dịch vụ nhanh, “sống ảo” không phải nhu cầu ưu tiên.
Đúng chiến lược, sai chiến thuật
Một startup hướng đến doanh nghiệp sản xuất B2B, chu kỳ bán hàng dài và cần bán hàng chuyên sâu. Thế nhưng đội ngũ lại triển khai chiến thuật thiên về kênh B2C như chạy quảng cáo đại trà để tiếp cận khách hàng nhanh. Điều này khiến chi phí tăng cao, đội sale mất thời gian lọc lead, còn tỷ lệ chuyển đổi gần như bằng 0 vì “dàn quân đánh sai chỗ”.
Chiến lược và chiến thuật đồng bộ
Một công ty phân phối hàng tiêu dùng đặt chiến lược mở rộng theo cụm tỉnh. Các chiến thuật triển khai gắn chặt với chiến lược: thành lập đội sale địa phương, hợp tác vận chuyển nội vùng, tổ chức hội thảo tỉnh. Sự khớp nối giữa chiến lược và chiến thuật tạo tăng trưởng ấn tượng sau 6 tháng.
Câu hỏi thường gặp về chiến lược và chiến thuật
1. Bao lâu thì doanh nghiệp cần rà soát lại chiến lược?
Thường 1 lần/năm hoặc khi môi trường kinh doanh thay đổi mạnh (khủng hoảng, công nghệ mới, luật mới…).
2. Một doanh nghiệp có thể có nhiều chiến lược cùng lúc không?
Có, nhưng phải nằm trong một hệ thống thống nhất. Nếu quá nhiều chiến lược cùng lúc sẽ dẫn đến xung đột nguồn lực.
3. Dấu hiệu nhận biết doanh nghiệp đang nhầm lẫn chiến lược và chiến thuật là gì?
Một số dấu hiệu phổ biến:
- Nhân sự rất bận rộn nhưng kết quả không cải thiện.
- Các hoạt động rời rạc, thiếu liên kết.
- Thay đổi liên tục nhưng không có định hướng rõ ràng.
- Các phòng ban hiểu khác nhau về mục tiêu chung.
4. Nếu chiến lược sai thì chiến thuật tốt có cứu được không?
Rất khó. Chiến thuật tốt có thể tăng hiệu quả tạm thời nhưng không thể bù đắp cho chiến lược sai hướng.
5. Có thể giao việc xây chiến lược cho bộ phận marketing hoặc kinh doanh không?
Không hoàn toàn. Các bộ phận có thể đóng góp phân tích, nhưng việc xây dựng chiến lược thuộc về cấp lãnh đạo, vì đòi hỏi góc nhìn tổng thể toàn doanh nghiệp.
Kết Luận
Phân biệt rõ chiến lược và chiến thuật là nền tảng để doanh nghiệp phát triển bền vững. Chiến lược quyết định hướng đi dài hạn, còn chiến thuật là những bước triển khai giúp doanh nghiệp tiến nhanh hơn trên con đường đã chọn. Khi hai yếu tố này được hiểu đúng và kết hợp nhịp nhàng, doanh nghiệp sẽ vận hành hiệu quả, tối ưu nguồn lực và tạo lợi thế cạnh tranh mạnh mẽ
